NIEUWPOORT – Molens, rivieren, rietkragen, koeien, dijken, wolkenluchten: Hollandse meesters van weleer wisten hier wel raad mee. Toch zie je in de Alblasserwaard tegenwoordig vooral buitenlandse toeristen. Een Nederlander kom je er haast niet tegen, in dit meest Nederlandse stukje Nederland.
TOERIST IN EIGEN LAND
We kennen ze allemaal van foto’s en toeristenprullaria: de molens van Kinderdijk. Typisch Nederlands, maar toch had ik ze nog nooit in het echt gezien. We spelen daarom een keertje toerist in eigen land. De fietsen gaan natuurlijk mee voor de tocht door de Alblasserwaard, het groene waterland. Dat verklaart meteen de aanwezigheid van de molens: het land is omzoomd door en gelardeerd met rivieren en waterloopjes. Bij hoge waterstanden gaan de molens aan het werk en moet er worden gemaald. De Alblasserwaard ligt namelijk één tot anderhalve meter onder de zeespiegel.
HISTORISCH STADJE
Ons startpunt is Nieuwpoort. Voordat we op de fiets stappen, wandelen we eerst door het historische stadje aan de Lek. Het is een van de kleinste vestingsteden van Nederland en is door de eeuwen heen qua vorm nauwelijks veranderd. Precies in het centrum van het stadje strijken we even neer op het terras van café De Dam, voor een cappuccino en een sandwich. We kijken uit over een grachtje: de Buitenhaven. Daar recht tegenover pronkt een prachtig pand: het oude stadhuis waar nu het Historisch Museum in gevestigd is. We verlaten dit historische plekje aan de rivier en fietsen richting het westen.
WESTELIJKE PUNTJE ALBLASSERWAARD
De Lek en Lingeroute volgt mooi de contouren van de Lek. Bovenop de Lekdijk heb je bovendien voortdurend een prachtig uitzicht over de eindeloze, groene polders en weilanden links en de rivier rechts. Grote vrachtschepen varen op dezelfde snelheid met je mee. We komen door plaatsen als Groot-Ammers, Streefkerk en Nieuw-Lekkerland en naderen langzaam maar zeker het westelijkste puntje van de Alblasserwaard. En precies hier ligt Kinderdijk. Misschien wel het meest Nederlandse stukje Nederland. Letterlijk busladingen vol mensen lopen op de dijkjes waaraan de negentien molens al sinds 1740 staan. Ze staan – keurig op een rij, zo lijkt het – langs de Molenkade Nederwaard en Overwaard.
HOLLANDSE MOLENS
De molens aan de Nederweerd staan overigens niet netjes naast elkaar, maar ze verspringen. Zo staan ze niet in elkaars wind. Tezamen met de molens aan de overzijde, de Overwaard, vormen ze een indrukwekkend Hollands plaatje. En hoe toeristisch het mag zijn, het blijft een magnifiek gezicht. En zoals een goed toerist betaamt, hebben ook wij de camera in de aanslag. Molens, water, koetjes in de wei, witte wolken aan de hemel: hier voorbij fietsen zonder foto’s te maken, lukt je niet. Een prachtig stukje Werelderfgoed. Daar mag je als Nederlander best een beetje trots op zijn: door dit soort molens houden wij droge voeten. Een van de molens is ook te bezichtigen, maar gezien de drukte zien we daar vanaf. We fietsen liever verder, want de Alblasserwaard heeft nog meer te bieden.
DE ALBLAS: WEG VAN DE MASSA
We zakken via de West- en Oostkinderdijk af en komen in het zuiden van Alblasserdam terecht. Daar mondt riviertje de Alblas in de grotere rivier Noord uit. We volgen de meanderende Alblas in oostelijke richting en fietsen door het hart van de Alblasserwaard. We zien nauwelijks stroming in het riviertje. Het ligt zo laag in de polder, dat een gemaal het water naar de monding moet stuwen. Maar dat maakt ons niet uit: het riviertje leidt ons ‘stroom’opwaarts langs een route, ver weg van toeristenmassa’s. Bos heb je hier nauwelijks – op wat bospercelen na – maar de talloze bomen langs de weg en bij de vrijstaande paleisjes en de eindeloze weilanden zorgen voor een aangename groene entourage. Ook hier fietsen we weer op een dijkje, dus iets boven het maaiveld.
EENVOUDIGE SCHOONHEID
Onze gemiddelde snelheid ligt laag. Hoewel het hier heerlijk rustig is en je dus prima tempo kunt maken, vragen de omgeving, de doorkijkjes en de vergezichten om regelmatig afstappen. De camera maakt overuren. We zijn verbaasd over de eenvoudige schoonheid van dit stukje Nederland en de rust die er heerst. En dat terwijl de Randstad op steenworp afstand ligt. Een groter contrast is haast niet denkbaar. We vermoeden dat heel wat Randstedelingen hier een optrekje hebben om de drukte van de stad te ontlopen. Want tot rust kom je hier, in het zuidelijke deel van het Groene Hart, zeker. We fietsen door Oud-Alblas richting Bleskensgraaf. Halverwege gaat riviertje De Alblas over in De Graafstroom, een kanaal, maar de route wordt er niet minder mooi van.
KOFFIE MET APPELGEBAK
We zouden nog vele kilometers door de Alblasserwaard kunnen fietsen, maar we buigen nu toch af naar het noorden, richting ons begin- en eindpunt in Nieuwpoort. Dan hebben we er zo’n vijftig kilometer molens, rivieren, dijken, polders, rietkragen, zwanen, knotwilgen, waterlelies en historische locaties op zitten. Zo’n schilderachtige dag verdient als afsluiting een kop koffie en een stuk appelgebak. Nederlandser kan niet.
HET GROENE HART: ALBLASSERWAARD
De Alblasserwaard ligt in Zuid-Holland en wordt omringd door kanalen en rivieren: Lek, Noord, Merwede en Linge. Het maakt deel uit van het Groene Hart. Het is – vooral vergeleken met de naastgelegen Randstad – dunbevolkt. Voor fietsers zijn er veel mogelijkheden, waaronder knooppuntfietsroutes. In de buurt van Kinderdijk kan men de Molenroute volgen en ook de Lek en Lingeroute. De meeste routes zijn ook per auto of motor af te leggen. Bij de molens van Kinderdijk kan alleen gefietst en gewandeld worden. Wie de Alblasserwaard helemaal wil verkennen, is minstens een paar dagen zoet. Voor een optimaal Alblasserwaardgevoel, is een verblijf op een van de vele boerencampings een aanrader.
GLAS EN ZILVER
Niet alleen het buitengebied van de Alblasserwaard is de moeite waard, er zijn ook diverse interessante plaatsen. Anders dan zijn naam doet vermoeden, is het historische stadje Leerdam beroemd om de glasindustrie en de kaas. Schoonhoven is de zilverstad, menig zilversmid heeft hier zijn of haar opleiding in deze voormalige vestingstad gevolgd.